ÇAY İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNERGESİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönergenin amacı; Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ÇAY-KUR) Merkez ve Taşra ünitelerinde çalışan personelin, alt işveren çalışanlarının, hizmet alımı yöntemi ile çalışanların, stajyer ve mesleki eğitime tabi olarak çalışan öğrencilerin iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesine yönelik usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönerge; ÇAY-KUR’un merkez ve taşra ünitelerinde hizmet veren tüm ünitelerin bina ve eklentileri ile işvereni, işveren vekilini, çalışanları, geçici iş ilişkisi kurulanları, stajyerleri ve mesleki eğitime tabi olarak çalışan öğrencilerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili iş ve işlemlerinde uyulacak esasları kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönerge, 20/06/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 22 inci maddesi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmeliğin 8 inci maddesi ile konuyla ilgili diğer mevzuat hükümlerine (22/05/2003 tarihli ve 4857 Sayılı İş Kanunu, 31/05/2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu) göre hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönergede geçen;

a) Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya can ve mal güvenliği açısından tahliye gerektiren olayları,

b) Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dâhil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı,

c) Alt işveren (taşeron): Bir işverenden, işyerinde üretilen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,

ç) Bakanlık : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,

d) Çalışan: Statülerine bakılmaksızın işyerlerinde istihdam edilen Teşekkül personeli ve diğer hizmet üreten gerçek kişileri,

e) Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanı,

f) Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişiyi,

g) Geçici iş ilişkisi: Eğitim, görevlendirme gibi nedenlerle kadrosunun bulunduğu ünite, kurum, kuruluş, işyeri ve benzeri yerler dışında görev yapan gerçek kişi ile görev yaptığı ünite arasındaki iş ilişkisini,

ğ) İSG-Kâtip: İş Sağlığı ve Güveliği Genel Müdürlüğü tarafından iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili iş ve işlemlerin kayıt, takip ve izlenmesi amacıyla kullanılan iş sağlığı ve güvenliği kayıt, takip ve izleme programını,

h) İşçi: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiyi,

ı) İş ekipmanı: İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisatını,

i) İş güvenliği uzmanı: Usul ve esasları yönetmelikle belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları teknik elemanı,

j) İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli (geçici veya sürekli iş göremez) hâle getiren olayı,

k) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu: Elli ve daha fazla çalışanın (işveren-alt İşveren toplam çalışan işçi sayısı elli ve üzeri olması halinde ) bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı ünitelerde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere oluşturulan iş sağlığı ve güvenliği kurulunu,

l) İş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri: İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelini,

m) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlarının yöneticilerini,

n) İşveren vekili: Ünitenin yönetiminde görev alan, işveren adına hareket eden, emir ve talimat veren görev ve yetki sınırlarına göre tüm yöneticileri,

o) İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla çalışanın birlikte örgütlendiği aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu,

ö) İşyeri hekimi: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği belgesine sahip tıp doktorunu,

p) Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesini,

r) Kişisel koruyucu donanım: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, bir bütün haline getirilmiş cihaz, alet veya malzemeden oluşmuş donanımı, ayrılabilir veya ayrılamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzemeyi, sadece bu tür donanımlarla kullanılan değiştirilebilir parçalarını,

s) Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı,

ş) Onaylı defter: İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü veya Noter tarafından her sayfası mühürlenerek onaylanmış her ünite için tek olan defteri,

t) Ortak sağlık ve güvenlik ünitesi (OSGB): Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen üniteleri,

u) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,

ü) Özel politika gerektiren gruplar: Çalışanlar içerisinden; gebe veya emziren kadınları, 18 yaşından küçükleri, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı olanları, kronik hastalığı olanları, yaşlıları, malul ve engellileri, alkol, ilaç ve uyuşturucu bağımlılığı olanları, birden fazla iş kazası geçirmiş olanları, yabancı uyruklu çalışanları, eski hükümlü-terör mağduru çalışanları,

v) Periyodik kontrol: İşyerine ait işlerin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisatın ilgili mevzuatına uygun, öngörülen aralıklarda ve yöntemlerle yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetlerini,

y) Postalar halinde çalışma: İşveren veya işveren vekilleri, posta sayısı ile her postanın işe başlama ve bitirme saatlerini, postalar halinde çalıştırdıkları işçilerin ad ve soyadlarını, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini,

z) Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı,

aa) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,

bb) Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları,

cc) Sağlık ve güvenlik işaretleri: Özel bir nesne, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk, sesli veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el-kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi ya da talimat veren veya tehlikelere karşı uyaran işaretleri,

çç) Stajyer: Ünitelerin eğitim öğretim planında tanımlanan staj, yaz stajı, mesleki uygulama ve diğer adlarla anılan, işletmelerde uygulamalı olarak yürütülen mesleki eğitim faaliyetlerine katılan öğrencileri,

dd) Şube müdürlüğü: İş Sağlığı ve Güvenliği Şube Müdürlüğünü,

ee) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,

ff) Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen “az tehlikeli”, “tehlikeli” grubu,

gg) Ünite: Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı merkez ve taşradaki birimlerini,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

İşverenin/İşveren Vekilinin Genel Yükümlülükleri

İşverenin ve işveren vekilinin genel yükümlülüğü

MADDE 5- (1) İşveren veya işveren vekili çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;

a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonu yapılma için gerekli çalışmaları yapar/yaptırır.

b)Gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.

c) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

ç) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.

e) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.

f) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.

(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.

(4) İşveren veya işveren vekili, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.

(5) İşveren veya işveren vekili; işyerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu hizmetleri yürütmek üzere çalışanları arasından iş sağlığı ve güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelini görevlendirir. Gerektiğinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda işyeri dışındaki uzman kişi veya kuruluşlardan hizmet alımı yoluna gidilir.

(6) İşveren; iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

(7) İşyerinin birden fazla işveren tarafından kullanılması durumunda işverenler, yaptıkları işin niteliğini dikkate alarak; iş sağlığı ve güvenliği ile iş hijyeni önlemlerinin uygulanmasında işbirliği yapar, mesleki risklerin önlenmesi ve bunlardan korunma ile ilgili çalışmaları koordine eder, birbirlerini ve birbirlerinin çalışan veya çalışan temsilcilerini riskler konusunda bilgilendirir.

Çalışan özlük dosyası

MADDE 6 - (1) İşveren veya işveren vekili çalıştırdığı her çalışan için İSG bilgilerini de içeren bir özlük dosyası düzenler.

(2) İşveren bu dosyada, çalışanın kimlik bilgilerinin yanında, mevzuat gereği düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Yapılanması

İş sağlığı ve güvenliği şube müdürlüğü

MADDE 7 – (1) İş sağlığı ve güvenliği şube müdürlüğünün görevi, ilgili mevzuattaki düzenlemeleri takip etmek, ünitelere duyurmak, bilgilendirmek, ünitelerde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak sürdürülecek çalışmaların koordinasyonu, desteklenmesi ve kontrol edilmesi, uyarı ve önerilerde bulunulması, ilgili ünite, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak çalışmaları yürütmektir.

İş sağlığı ve güvenliği kurulu

MADDE 8 – (1) Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü ve bağlı ünitelerde alt işveren dâhil elli ve daha fazla çalışan işçi sayısının bulunduğu her ünitede iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluşturulur.

(2) Kurul aşağıda belirtilen kişilerden oluşur:

a) Ünite müdürleri (işveren vekili),

b) İş güvenliği uzmanı,

c) İşyeri hekimi,

ç) Personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi,

d) Bulunması halinde sivil savunma uzmanı,

e) Ustabaşı veya usta,

f) Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilci.

(3) Kurulun başkanı ünite müdürü (işveren vekili), kurulun sekretaryası; personel, idari ve mali işleri yürütmekte olan bir kişi tarafından yürütülür. İş güvenliği uzmanının tam zamanlı çalıştığı ünitelerde kurul sekretaryası iş güvenliği uzmanı tarafından yapılır.

(4) Kurul “az tehlikeli” ünitelerde üç ayda bir, “tehlikeli” ünitelerde iki ayda bir toplantı yapar. Kurul, çalışmaktan kaçınma hakkı taleplerinde, belirlenen süre dikkate alınmaksızın acilen toplanır. Toplantıda alınan karar çalışan ve çalışan temsilcisine yazılı olarak tebliğ edilir.

(5) Kurul iş sağlığı ve güvenliği konularında çalışanlara yol gösterir, ünitedeki tehlikeleri ve alınan önlemlerin yeterliliğini değerlendirerek alınması gereken ilave tedbirleri belirler. Ünitede yapılması gereken iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini planlar, değerlendirir, ekiplerin çalışmalarını izler, acil durum önlemlerini ve tatbikat raporlarını değerlendirir.

(6) Toplantıda alınan kararların yer aldığı bir “İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Toplantı Tutanağı” düzenlenir. Tutanak, toplantıya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanır. İmza altına alınan kararlar herhangi bir işleme gerek kalmaksızın işverene bildirilmiş sayılır. İmzalı toplantı tutanakları ünitede özel dosyasında saklanır.

(7) Toplantıda alınan kararlar, gereği yapılmak üzere, ilgili yerlere duyurulur. Ayrıca çalışanlara duyurulması faydalı görülen konular işyerinde ilan edilir.

İş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri

MADDE 9 – (1) İş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri öncelikle ünite çalışanları arasından, yoksa diğer ünitelerde çalışanlar arasından 6331 sayılı Kanunun 8 inci maddesine uygun olarak görevlendirilir. Teşekkül çalışanları arasından iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri görevlendirilememesi halinde diğer kamu kurumlarından görevlendirme yapılabilir veya Ortak Sağlık Güvenlik Üniteleri veya yetkili Toplum Sağlığı Merkezlerinden hizmet alınabilir.

(2) İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin görevlendirilmeleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğine göre yapılır. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi İSG-KATİP sistemine kaydedilip İşveren veya işveren vekili ile sözleşme imzalanır.

(3) İş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları hakkındaki bilgiler ile çalışanın kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.

Onaylı defter

MADDE 10 – (1) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirildiği ünitede yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile görevleri arasında yer alan hususlara ait çalışmalarını ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar.

(2) Onaylı defter, yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanır. Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işveren veya işveren vekiline tebliğ edilmiş sayılır.

Çalışan temsilcileri

MADDE 11 – (1) Çalışan temsilcisi görevi gereği işverenin veya işyerinin mesleki sırları ile gördüğü, öğrendiği hususları ve çalışanlara ait özel bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür.

(2) Görevini yürütmesi nedeniyle, çalışan temsilcisinin hakları kısıtlanamaz.

Destek elemanı

MADDE 12 – (1) Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip çalışanlardır.

(2) Destek elemanı, ünitesinde risk değerlendirme ekibi üyesi olarak da görev yapar.

Ünitelerin tehlike sınıfları

MADDE 13 – (1) Tehlike sınıfının belirlenmesinde, ünitenin asıl işi esas alınır.

(2) Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü ve bağlı üniteleri İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğine göre iki tehlike sınıfına ayrılmaktadır. Üniteler ve tehlike sınıfları aşağıda belirtilmiştir.

(3) İşyeri tehlike sınıfı, ünitede iş sağlığı ve güvenliği organizasyonu, iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin görevlendirilmesi ve çalışanların eğitim sürelerinin belirlenmesinde dikkate alınır.

İlk işe başlatma

MADDE 14 – (1) İşe başlatmadan önce sağlık kontrolünden geçirilerek çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu işyerinde görevli işyeri hekiminden alınmalıdır. Engelliler ve işyeri hekiminin çalışmasında sakınca gördüğü kişiler tehlikeli işlerde çalıştırılmamalıdır.

(2) Çalışanlar için;

a)Yüksekte çalışacak kişilerde yüksekte çalışabilir sağlık raporu olmalıdır.

b) İşe başlatmadan önce çalışanlara yapacakları işle ilgili olarak mutlaka “İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi” verilmelidir.

c) Eğitim belgesi düzenlenerek işçinin dosyasında saklanmalıdır.

c) Çalışanlar hijyen eğitimi aldıklarını belgelendirmelidir.

Postalar halinde çalışma

MADDE 15 – (1) İşveren veya işveren vekilleri, posta sayısı ile her postanın işe başlama ve bitirme saatlerini, postalar halinde çalıştırdıkları işçilerin ad ve soyadlarını, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini ve bunlara ilişkin değişiklikleri düzenleyerek işyerinde işçilerin kolayca görüp okuyabilecekleri şekilde ilan etmekle yükümlüdür.

(2) Belediye sınırları dışındaki her türlü işyeri işverenleri ile belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyeri işverenleri, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür.

(3) Kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılabilmeleri için, işe başlamadan önce, gece postalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu işyerinde görevli işyeri hekiminden alınır.

(4) Gece postalarında kadın çalışan çalıştırmak isteyen işverenler, gece çalıştırılacak kadın çalışanların isim listelerini, iş müfettişlerince yapılan denetimlerde göstermek üzere işyerinde saklar.

Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma

MADDE 16 – (1) Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü ve ünitelerinde, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında tehlikelerin ve risklerin tespit edilmesi, alınacak önlemlerin belirlenmesi ve sürecin izlenmesi sağlanır. Ünitelerde, ünitelerin tasarım veya kuruluş (yapısal projelendirilmesinden) aşamasından itibaren risk değerlendirmesi başlar ve aşağıdaki adımlara uygun olarak takip edilir;

a) Mevcut ve potansiyel tehlikelerin tanımlanması,

b) Risklerin belirlemesi ve analiz edilmesi,

c) Alınması gereken önlemlerin belirlenmesi,

ç) Belirlenmiş önlemlerin uygulanması ve takip edilmesi.

(2) İşveren vekilleri risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi için risk değerlendirme ekibini kurar. Risk değerlendirme ekibi aşağıdaki kişilerden meydana gelir;

a) İşveren vekili,

b) İş güvenliği uzmanı (ünitede görevlendirilmiş ve Bakanlığa bildirilmiş uzman)

c) İşyeri hekimi (ünitede görevlendirilmiş ve Bakanlığa bildirilmiş hekim)

ç) Ünite çalışan temsilcisi veya temsilcileri,

d) Ünite destek elemanı veya elemanları,

e) Ünite çalışanı (üniteyi yakından tanıyan, ünitedeki mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar).

(3) Yapılan risk değerlendirmesi ile aşağıdaki hususlar belirlenmiş olur;

a) Kazalara ve meslek hastalıklarına yol açabilecek tehlikeler,

b) Tehlikelerden zarar görebilecek kişiler (çalışanlar, özel politika gerektiren gruplar, stajyerler (öğrenciler), öğrenci statüsünde çalışanlar, alt işveren çalışanları, ziyaretçiler ve benzeri ),

c) Alınması gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri,

ç) Kullanılması gereken koruyucu donanımlar,

d) Çalışma ortamına yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmalar,

e) Kaldırma araçları, basınçlı kaplar gibi işin yapılmasında kullanılan ve periyodik olarak kontrol edilmesi gereken makine, alet, tesis ve tesisat,

f) İşletme içi ulaşım ve çevre düzenlemesi ile ilgili önlemler,

g) İş izni gereken durumlar (alt işverenin yapacağı işlerde dâhil olmak üzere sürekli olmayan yüksekte çalışma, sınırlı hacimli kapalı alanda çalışma ve benzeri olağan dışı çalışma şekilleri) ve prosedürler.

(4) Risk değerlendirmesi, yürürlükteki ilgili mevzuat hükümlerini karşılayacak şekilde hazırlanır.

(5) Yapılmış olan risk değerlendirmesi, ünitelerin tehlike sınıfına göre “tehlikeli”, “az tehlikeli” olmak üzere sırasıyla en geç dört ve altı yılda bir yenilenir.

(6) Risk değerlendirmesi ünite bina veya eklentilerinde değişiklik yapılması durumunda veya teknolojik yeniliklerde kısmen yenilenir.

(7) Ünitelerde bir veya birden fazla alt işveren bulunması halinde;

a) Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak ilgili mevzuat hükümleri uyarınca risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır.

b) Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanır.

c) İşveren alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi çalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmaları koordine eder. Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir nüshasını ünite müdürlüklerine teslim eder.

Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım

MADDE 17 – (1) İşveren veya işveren vekili; çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler ve “Acil Durum Planı” hazırlar veya hazırlanmasını sağlar.

(2) İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar, aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:

a) Risk değerlendirmesi sonuçları,

b) Yangın ihtimali,

c) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar,

ç) Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali,

d) Sabotaj ihtimali.

(3) Acil Durum Planı kapsamında hazırlanan kroki, bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur. Ünitenin bölümlerini içeren kroki, aşağıdaki unsurları kapsar;

a) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler,

b) İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler,

c) Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin bulunduğu yerler,

ç) Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri,

d) İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları.

(4) Acil durumlarla mücadele için ünitelerdeki özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile ünitede bulunan diğer kişileri (stajyerler, ziyaretçiler gibi) dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve hazır bulunmalarını sağlar. Ünitelerde yaşlı, engelli, gebe çalışan veya kreş var ise tahliye esnasında refakat edilmesi için tedbirler alınması sağlanır.

(5) İşveren veya işveren vekili, tehlikeli sınıfta yer alan ünitelerde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan ünitelerde 50 çalışana kadar;

a) Arama, kurtarma ve tahliye,

b) Yangınla mücadele,

konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. Ünitede bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir.

(6) İşveren veya işveren vekili, ilkyardım konusunda İlkyardımcı Sertifikasına sahip destek elemanı görevlendirir.

(7) Her ekip (arama-kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilkyardım) koordineli olarak görev yapar ve her ekipte bir ekip başı bulunur.

(8) İşveren veya işveren vekili, acil durumlarda ekipler arası koordinasyonu sağlamak üzere ünite yöneticilerinden birini sorumlu olarak görevlendir.

(9) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan ünitelerde arama-kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele işleri için bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.

(10) İşveren veya işveren vekili; ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, ünite dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar.

(11) Bir ünitede bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde; acil durum planlarının hazırlanması konusunda ünitenin bütünü için asıl işveren, kendi çalışma alanı ve yaptıkları işler ile sınırlı olmak üzere alt işverenler sorumludur.

(12) İşveren veya işveren vekili, ünitede alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile stajyerler ve ziyaretçiler gibi ünitede bulunan diğer kişileri acil durumlar hakkında bilgilendirir.

(13) Yapılmış olan Acil Durum Planları, ünitelerin tehlike sınıfına göre “tehlikeli,” “az tehlikeli” olmak üzere sırasıyla en geç dört ve altı yılda bir yenilenir.

(14) Ünitede, belirlenmiş olan acil durumları etkileyebilecek veya yeni acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin büyüklüğüne göre acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir.

(15) Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için ünitelerde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır. Tatbikatın yapılmasının organizasyonu İşveren veya işveren vekili, tarafından yapılır.

Tahliye

MADDE 18 – (1) Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren veya işveren vekilleri;

a) Çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılarak önceden tespit edilen “Acil Toplanma Yerine” gidebilmeleri için çalışanlara gerekli talimatları verir.

b) Durumun devam etmesi hâlinde, zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmeleri istenemez.

(2) İşveren veya işveren vekili; çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.

İş kazası ve meslek hastalığı meydana gelmesi halinde yapılacak işlemler

MADDE 19– (1) Ünitelerde bir iş kazasının meydana gelmesi halinde;

a) Kazanın boyutuna bağlı olarak,

1) Kazazede, durumu acil olarak ilgili kısım müdürüne ve /veya işveren vekiline bildirir. İşveren veya işveren vekili, ilgili kısım müdürü, ilk yardımcı ile birlikte kazazedenin en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilmesini sağlar.

2) Kazazedenin şartları bildirime uygun değil ise, kazazedeye ünitedeki ilk yardım ekibi müdahale eder, acil olarak sağlık kuruluşuna sevkini sağlar, çalışanlar veya ilk yardım ekibi tarafından İşveren veya işveren vekili ve/veya ilgili kısım müdürü bilgilendirilir.

3) Kaza ölümlü ise, olay yerine müdahale edilmez, işveren/işveren vekiline ve iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerine acil olarak haber verilir. İşveren/işveren vekili kolluk kuvvetlerine derhal haber verilmesini sağlar.

b) İş kazasının ardından derhal; Kurul varsa kurul üyeleriyle, yoksa işveren/işveren vekili gerekli araştırma ve incelemeyi (olay yeri fotoğrafı, videosu, kanıtları, olay şahitleri gibi) yapar veya yapılmasını sağlar. Kurul kaza ile ilgili mevcut durumu ve varsa alınması gereken önlemleri acil olarak rapor haline getirerek işveren veya işveren vekiline sunar. Bu raporun bir kopyası ile kaza ile ilgili sağlık kuruluşundan alınan sağlık raporu Makine Dairesi Başkanlığına iletilir.

c) İşveren veya işveren vekili iş kazalarını kazadan sonraki 3 işgünü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna "İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu" ile bildirir veya bildirilmesini sağlar.

(2) Ünitede bir meslek hastalığının meydana gelmesi halinde;

a) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları, meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen Sağlık Hizmeti Sunucularına sevk eder.

b) Yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları veya İşyeri hekimi tarafından İşveren veya işveren vekili ne bildirilen meslek hastalıklarını öğrendiği tarihten itibaren 3 işgünü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna "İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu" ile bildirir.

c) Meslek hastalığının bildiriminin ardından ünitede görevli işyeri hekimi, Kurul varsa kurul üyeleriyle, yoksa işveren veya işveren vekili gerekli araştırma ve incelemeyi (olay yeri fotoğrafı, kanıtları, olay şahitleri gibi) acil olarak yapar veya yaptırır. Meslek hastalığı ile ilgili mevcut durumu ve varsa alınması gereken önlemleri rapor halinde işveren veya işveren vekili ne sunar. Raporun bir kopyası Makine Dairesi Başkanlığına iletilir.

(3) İşveren veya işveren vekili; ünitede meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde ünite ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya ünite ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları (Ramak kala olay) inceleyerek, bunlar ile ilgili raporların düzenlenmesini sağlar.

Çalışan ve/veya iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri veya çalışan temsilcileri bu bildirimleri ünite yönetimine bildirmek üzere “Ramak Kala ve Tehlikeli Olay Bildirim Formu” nu kullanır. Bu form ilgili ünitede saklanır.

Sağlık gözetimi

MADDE 20– (1) İşveren veya işveren vekili, çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık gözetiminin yapılmasını sağlar.

a) İşe girişlerinde,

b) İş değişikliğinde,

c) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle, tekrarlanan işten uzaklaşmalarında işe dönüşlerinde çalışanın talep etmesi hâlinde,

ç) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla periyodik muayeneler yaptırılır. Buna göre;

1) Az tehlikeli sınıftaki ünitelerde en geç beş yılda bir,

2) Tehlikeli sınıftaki ünitelerde en geç üç yılda bir,

olmak üzere periyodik sağlık muayeneleri tekrarlanır. Özel politika gerektiren grupta yer alan çalışanların en geç altı ayda bir olmak üzere periyodik muayenesi tekrarlanır.

(2) Bu yönerge kapsamında alınması gereken sağlık raporları; ilk işe giriş raporları dâhil olmak üzere tüm raporlar işyeri hekiminden alınır.

(3) “Tehlikeli” işlerde çalışacaklar; yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. Bu işyerlerinde kamu sağlık hizmet sunucuları tarafından düzenlenmiş sağlık raporunda ayrıca ünitelerin işyeri hekiminin onayı gerekir.

(4) Sağlık raporuna itirazlar (kişi veya kurum itirazı) Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen Hakem Hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir.

(5) Çalışanın sağlık muayenesi bilgileri, çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından gizli tutulur ve 15 yıl özlük dosyasında saklanır.

Ortam ölçümleri

MADDE 21- (1) İşveren veya işveren vekili; 6331 sayılı Kanunun 10 uncu maddesine göre, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlamakla yükümlüdür.

(2) Bu Yönerge hükümleri uyarınca yapılan bütün iş hijyeni ölçüm, test, analiz ve değerlendirme sonuçları ile ilgili kayıtlar, denetimlerde istenildiğinde gösterilmek üzere işyerinde saklanır.

Çalışanların eğitimi

MADDE 22 – (1) İşveren veya işveren vekili, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.

(2) Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mevzuata uygun mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.

(3) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce yenileme eğitimi verilir.

(4) Tehlikeli işlerde, karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar işe başlatılamaz.

(5) Geçici iş ilişkisi kurulan (kadrosu ile çalıştığı ünite farklı olan ve benzeri) işveren veya işveren vekili; iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar.

(6) Çalışanların, ilgili mevzuatta yer alan eğitim konuları kapsamında değişen ve ortaya çıkan yeni riskler dikkate alınarak,

a) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yıllık periyotlarla en az on iki saat,

b) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yıllık periyotlarla en az sekiz saat eğitim almaları sağlanır. İşveren veya işveren vekili yıl içinde düzenlenecek eğitim faaliyetlerini gösteren yıllık eğitim programının hazırlanmasını sağlar, onaylar ve çalışanları bilgilendirir.

(7) Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.

(8) Destek elemanlarına ve çalışan temsilcilerine, görevlendirilecekleri konularla ilgili ayrıca özel eğitim verilir.

(9) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin öncelikle ünitelerde görevli iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri tarafından verilmesi esastır. Bunun yanı sıra Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumları tarafından da verilebilir.

(10) Düzenlenen eğitimler belgelendirilir. Eğitim sırasında katılımcılar “Eğitim Katılım Formu” nu imzalar, eğitim sonunda Eğitim Katılım Belgesi düzenlenir. Eğitim Katılım Belgesinde eğitim tarihi, eğitime katılan kişinin adı, soyadı, görev unvanı, eğitimin konusu, süresi, onaylayanın adı, soyadı, görev unvanı ve imzası yer alır.

(11) İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri, asgari aşağıdaki konuları kapsar;

a) Genel konular:

1) Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler,

2) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,

3) İşyeri temizliği ve düzeni,

4) İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar.

b) Sağlık konuları :

1) Meslek hastalıklarının sebepleri,

2)Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,

3) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,

4) İlkyardım.

c) Teknik konular:

1) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,

2) Elle kaldırma ve taşıma,

3) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,

4) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,

5) Ekranlı araçlarla çalışma,

6) Elektrik tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,

7)İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması,

8) Güvenlik ve sağlık işaretleri,

9) Kişisel koruyucu donanım kullanımı,

10) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü,

11) Tahliye ve kurtarma,

12) İşyerindeki riskler ve korunma tedbirleri.

(12) Hijyen eğitimi; İşveren veya işveren vekili çalışanlarının hijyen eğitimi almasından ve belgeli olarak çalıştırılmasından birinci derecede sorumludur. Hijyen eğitim belgesi olmayan çalışanlar işe başlatılamaz.

(13) İlk yardımcı eğitimi; İşveren veya işveren vekili çalışanları arasından,

a) Az tehlikeli işyerlerinde, her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı,

b)Tehlikeli işyerlerinde, her 15 çalışan için 1 ilkyardımcı,

eğitimi almış sertifikalı çalışan bulundurmak zorundadır.

Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

MADDE 23 – (1) Ünite işveren veya işveren vekilleri, çalışanların veya iki veya daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerinin yoksa çalışan temsilcilerinin iş sağlığı ve güvenliği ile alakalı görüşleri alınır.

Çalışanların yükümlülükleri

MADDE 24 - (1) Çalışanlar işyerinde sağlık ve güvenlikle ilgili aşağıda belirtilen hususlara uymakla yükümlüdür:

a) Çalışanlar, davranış ve kusurlarından dolayı, kendilerinin ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğinin olumsuz etkilenmemesi için azami dikkati gösterir.

b) Çalışanlar, görevlerini yaparken işveren tarafından kendilerine verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda işveren veya sağlık ve güvenlik çalışan temsilcisi ile mevzuat uygulamaları doğrultusunda işbirliği yapmakla yükümlüdürler.

Kişisel koruyucu donanımlar

MADDE 25 - (1) Kişisel koruyucu donanımların işyerlerinde kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara uyulacaktır:

a) İşyerinde kullanılan kişisel koruyucu donanım, Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak tasarlanmış ve üretilmiş olacaktır. Koruyucu donanımlar, kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski önlemeye uygun olacaktır.

b) Kişisel koruyucu donanımlar, işveren tarafından ücretsiz verilecek, bakım ve onarımları ve ihtiyaç duyulan elemanlarının değiştirilmelerinden sonra, hijyenik şartlarda muhafaza edilecek ve kullanıma hazır bulundurulacaktır,

c) İşveren, çalışanı kişisel koruyucu donanımları hangi risklere karşı kullanacağı konusunda bilgilendirecektir,

ç) Kişisel koruyucu donanımlar, çalışanlar tarafından sadece amacına uygun olarak kullanılacaktır.

Soyunma yeri ve elbise dolabı

MADDE 26 – (1) İş elbisesi giyme zorunluluğu olan çalışanlar için; yeterli büyüklükte, uygun aydınlatma, havalandırma, termal konfor ve hijyen şartlarına haiz, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı soyunma yerleri sağlanır. Çalışanların soyunma yerleri dışındaki yerlerde giysilerini değiştirmelerine izin verilmez. Soyunma yerlerinin kolayca ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olması ve buralarda yeterli sayıda oturma yeri bulunması sağlanır.

(2) Soyunma odalarında her çalışan için çalışma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte kilitli dolaplar bulundurulur. Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalışılan yerlerde ve benzeri işlerde iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için yan yana iki bölmeli veya iki ayrı elbise dolabı sağlanır. Soyunma yeri gerekmeyen işyerlerinde çalışanların elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer ayrılır.

Elektrik tesisatı

MADDE 27 – (1) Elektrik tesisatı, yangın veya patlama tehlikesi oluşturmayacak şekilde projelendirilip tesis ettirilmeli ve çalışanlar, doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karşı korunur.

(2) Elektrik tesisatının projelendirilmesi, kurulması, malzemesinin ve koruyucu cihazlarının seçimi, kullanılacak gerilime ve ortam şartlarına uygun olarak yapılır ve bakımı, onarımı, kontrolü ve işletilmesi sağlanır.

(3) Patlayıcı ortam oluşması muhtemel olan bölümlerde elektrik tesisleri, 30/12/2006 tarihli ve 26392/4 Mükerrer sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde kurulur.

(4) İşyerinin ana pano ve tali elektrik panolarında seçicilik ilkesine uygun kaçak akım rölesi (artık akım anahtarı) tesis edilir, panolarının önünde yalıtkan paspas serilir.

(5) Elektrik, havalandırma ve yangın tesisatıyla ilgili periyodik bakım ve kontroller, 25/4/2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde yapılır.

Basınçlı kaplar

MADDE 28- (1) Kompresör, hava tüpleri, karpit kazanları ve benzeri tüm basınçlı kapların İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliğine göre muayene ve testleri yapılır.

(2) İşyerinde kullanılan bütün kazanlar, yangına ve patlamaya karşı dayanıklı, çatısı hafif malzemeden yapılmış ayrı bir bölmede veya binada olacaktır. Kazan dairesinin üstünde kat olmayacak ve işçi çalıştırılmayacaktır.

(3) Çalışanlar kazan dairelerini sürekli olarak ve etkin bir şekilde havalandırır.

(4) Çalışanlar tarafından kazan suyu seviye kontrolü ve sıcaklık kontrolü yapılır.

(5) Kazanlar, Mesleki Yeterlilik Kurumunun yayınladığı belge ve yetkili kamu ve özel kuruluşlardan alınan belgeli şahıslar tarafından işletilir.

(6) Her buhar ve sıcak su kazanı için ayrı bir sicil kartı veya defteri tutulur (kazan işletme defteri), bunlara yapılacak onarım, bakım ve deneyler günü gününe işlenir.

(7) Buhar ve sıcak su kazanları;

a) Yapılacak önemli değişiklik sonrasında (önemli parça değişimi, sistem değişimi ve benzeri),

b) Bakım ve onarım sonrasında,

c) En az 3 ay kullanılmayıp yeniden devreye alınması öncesinde,

ç) Genel ve periyodik olarak her senede bir defa bütünüyle,

yetkili teknik bir eleman (makine mühendisi) kontrol ve deneye tabi tutar, kontrol tarih ve neticeleri sicil kartı veya defterine işler.

(8) Kazan daireleri ve her türlü müştemilatı, her zaman temiz tutulur. Kazan dairesi iyi aydınlatılır ve içinde gereksiz ve tesisata ait olmayan malzeme, araç ve gereçler bulundurulmaz.

(9) Yapılan onarım ve bakımlardan sonra, işletmeye sokulmadan önce, kazan ve müştemilatının içinde yabancı maddelerin kalmadığı kontrol edilir.

(10) Kazanlar işletmeye alınmadan önce ve vardiya değişimlerinde üzerindeki bütün, ölçü, kontrol ve güvenlik cihazları kontrol edilir ve hepsinin normal çalışır olduğu tespit edildikten sonra işletmeye alınır. Kontrol sonuçları vardiya defterine yazılır.

(11) Kazan suyu seviyesinin, kritik seviyenin altına düşmesi halinde, ateş derhal söndürülerek yetkili amire haber verilir.

(12) Su besleme devresindeki bütün elemanlar sık sık kontrol edilir ve çalışır durumda bulunmaları sağlanır.

Mutfak ve soğuk hava deposu

MADDE 29- (1)Yemekhane mutfağına görevlilerden başkası girmeyecektir. Mutfakta çalışanların mevzuata uygun olarak eldiven, ayakkabı, bone ve iş elbisesi bulunur.

(2) Mutfak temizliği ön planda tutulur.

(3) Yemek numuneleri günlük olarak alınarak etiketlenir, istenildiğinde anında ulaştırılacak şekilde 72 saat (3 gün) muhafaza edilir.

(4)Yemekhanedeki yangın söndürme cihazları en kolay erişilebilecek yerlerde bulundurur ve muhtemel yangınlara karşı görevlilerce anında müdahale edilir.

(5)Soğuk odaların iç kapılarının arızasız açılması sağlanır, mekanizmalar iyi çalışır durumda tutulur ve düzenli olarak test edilir.

(6)Mutfakta ve soğuk hava deposunda kaymayı engelleyici önlem alır,

(7) Mutfakta ve soğuk hava deposunda yeterli aydınlatmanın yapılması sağlanır.

(8) Soğuk hava deposunda çalışma yapılmadan önce dışardan birkaç kişi ile irtibat halinde olarak takip ve kontrol mekanizması kurulur.

(9)Mutfakta ve soğuk hava deposunda bulunan makinelerin çalışma talimatları asılmalı, çalışanların talimatlara uymaları sağlanır.

(10)Soğuk hava depolarında alarm sistemi kurulur, belli aralıklarla kontrol edilir.

Genel güvenlik kuralları

MADDE 30- (1) Çalışanlar, aşağıda belirtilen emniyet kurallarına uymakla yükümlüdürler.

a) İş hayatı ile ilgili kanun, tüzük, yönetmelik, genelge ve iş tanımları ve yayımlanmış diğer talimatlara uygun olarak çalışmak zorundadırlar.

b) Çalışan her eleman çalıştığı görevde mevcut güvenlik tedbirlerinin, görevin devamı süresince titizlikle uygulanmasından öncelikle kendisi sorumludur.

c) Çalışanlar görev yerini izinsiz terk etmeyecektir.

ç) Çalışanlar, görev veya çalışma güzergâhı haricindeki iş yeri ünitelerine izinsiz girmeyecektir.

d) Kişiye ve ekibe, işinde gerek duyulacak her türlü koruyucu malzeme ve teçhizat tutanakla verilecek ve bu teçhizatın kullanılması öğretilecektir.

e) Her ne surette olursa olsun iş yerinde iş kazasına ve yangına sebebiyet verecek hareketlerde bulunulmayacak, yangın halinde itfaiye ve ilgililere haber verilecektir.

f) Ünite dâhilinde ve çalışma sahasında uyarı ve ikaz levhalarına kesinlikle uyulacaktır.

g) Bütün çalışmalar tesis, işletme ve bakım talimatları doğrultusunda yapılacaktır.

ğ)Üzerinde bakım-onarım yapılan kısımların altında, güvenlik tedbiri alınmadan bulunulmayacaktır.

h) İşin yapılması sırasında ortaya çıkan malzeme, inşaat ve hafriyat artığı, yağlı–kirli temizlik maddeleri, varil, izolasyon malzemeleri ve benzeri maddelerin, işin bitiminden veya yapılış süresi içinde atılmasından, toplanmasından, depolanmasından veya imha edilmesinden işi yapan ilgili ekip amiri sorumlu olacaktır.

ı) İş ve hizmet gereği kullanılması uygun görülen yerler dışında elektrik sobası, elektrik ocağı, elektrikli çaydanlık vb. elektrik gereçleri kullanılmayacaktır.

i) Çalışan makinelerin ve aparatlarının temizliği sorumlu olan işçi tarafından yapılacaktır.

j) Gereğinden fazla veya kullanılmayan malzemeler çalışılan yerlerde bulundurulmayacaktır.

k) İş elbiseleri makinelerin çalışan kısımlarına girecek veya takılacak şekilde bol ve yırtık olmayacaktır.

l) İş yerinde çalışırken yüzük, saat, kolye ve cep telefonu kullanılmayacaktır.

m) İşyerlerinde makine durdurulmadan yapılması gereken bakım ve onarım işleri, yetkili amir gözetiminde ve güvenlik tedbirleri alınarak yapılacaktır.

n)Yapılan bütün bakım-onarım-işletme çalışmalarında, uygulanan iş güvenliği tedbirleri kayıt altına alınacaktır.

o) İçinde aşındırıcı, yakıcı veya sıcak sıvılar bulunan büyük kap, sarnıç, kuyu, havuz ve depoların ağızları, döşeme ile aynı seviyede bulunuyorsa, bunların kenarları sağlam korkuluklarla çevrilecek veya kapakla örtülecektir.

ö) Tüm güvenlik önlemleri alınmasına rağmen olağan dışı nedenlerle herhangi bir işin sonucu şüpheli ise, durum en yakın amire duyurulacaktır.

p) Yetkili amirin bilgisi dışında uyarı ve ikaz levhalarının yerleri değiştirilmeyecektir.

r) Günlük çalışmaların başında ve sonunda, bütün iş güvenliği malzemeleri ve diğer aletler ekip amiri tarafından kontrol edilecektir. Kullanılmasında sakınca görülenler tamir edilmek üzere ayrılacak veya yenisi ile değiştirilmek üzere en yakın amire bildirilecektir.

s) Seyyar aydınlatma lambalarının (el ve tezgah lambaları) el ile temas eden kısımları elektrik kaçaklarına karşı korunmuş olacak ve bunlarda kullanılacak gerilim 42 V’ tu geçmeyecektir.

ş) Yüksekte çalışma işlerinde uygun özellikte iskele kullanılacak ve standartlara uygun emniyet kemeri takılacaktır.

t) Çalışmalara başlamadan önce, üzerinde çalışılacak elektrik tesisatı ile bağlantılı bütün kesici ve ayırıcıların açık durumda olmaları sağlanacak ve çalışma süresince bu durumu koruyacak önlemler alınacaktır.

u) Ekip amirinin veya sorumlusunun ihtiyaç göreceği hallerde kumanda mekanizmalarına ait beslemenin (elektrik veya basınçlı hava ve benzeri) kesilmesi, kilitlenmesi sağlanacak ve gerekli güvenlik tedbirleri alınacaktır.

ü) İş yerine alkollü girilmeyecektir.

Lojman ve misafirhaneler

MADDE 31 – (1) Lojman ve misafirhanelerin sağlık ve güvenlik gereklerine ve teknik şartlara uygun şekilde tamiri ve tadilinden ilgili işveren veya işveren vekilleri sorumludur.

İşletme içi trafik

MADDE 32 – (1) İşletmelerde yapılan trafik düzen ve uygulamalarına çalışanlar, stajyerler ve ziyaretçiler uymakla yükümlüdür. Ziyaretçilere, girişlerde giriş kartı yanında “Ziyaretçi Talimatı” verilerek uyması gereken kurallar, araç park kuralları, tehlike anında yapması gerekenler, sigara içme alanları, acil toplanma alanları ve benzeri bilgileri bu talimatlarda yer alır.

(2) Hizmet araçları ve diğer taşıtların bakım, onarım ve benzeri işlemlerinin ilgili mevzuata göre takibinden İşveren veya işveren vekili sorumludur.

(3) Araçları, sınıfına uygun sürücü belgesi olanlar kullanır.

(4) Forklift kullanan üniteler forklift yollarını çizgiyle belirlemeli, uyarı ve ikaz işaretlerini gerekli yerlere asar.

Stajyer ve öğrenci statüsünde çalışanlar

MADDE 33 – (1) Stajyerlerin iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası bağlı oldukları okulları tarafından yapılır.

(2) Öğrenci statüsünde çalışanların iş kazası ve meslek hastalığı, sağlık gözetimi ve iş sağlığı ve güvenliği temel eğitimi İşveren veya işveren vekili nin sorumluluğundadır.

(3) Stajyerler sağlık gözetimi ve iş sağlığı ve güvenliği eğitimi yönünden çalışanlar gibi değerlendirilir.

Hizmet alımı, yüklenici ve yapım işleri faaliyetleri

MADDE 34 – (1) İlgili işveren veya işveren vekili çeşitli iş ve işlemler için yapacağı ihale, doğrudan temin, hizmet alımı ve benzeri işlemlerde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için şartnamede yürürlükteki mevzuata uygun gerekli hükümlerin (cezai şartlar dâhil) bulunmasını sağlar.

(2) Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü merkez ve taşra ünitelerinde, kamunun yapım işleri ve hizmet alımı ihalelerine katılanların, çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği konusundaki bütün yükümlülükleri Yapım İşleri ve Hizmet Alımı Yönetmeliği kapsamında yerine getirmeleri zorunludur. Alt işverenler ve yükleniciler hizmet verdikleri süre içinde çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliğini sağlamakla, yangın ve acil durumlarla ilgili tedbir almakla sorumlu olup, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğünün İş Sağlığı ve Güvenliği Yönergesine, şartname hükümlerine ve mevzuata uymakla yükümlüdür. İhale dokümanlarında, işbu Yönergenin ihale dokümanlarının eki olduğu belirtilecektir.

(3) İlgili ünitelerde, alt işveren ve yükleniciler tarafından görevlendirecek personelin özlük dosyasında bulunması gereken tüm kanuni evraklar ve görev tanımlarının eksiksiz olarak temin edilerek bulundurulmasından ve talep edilmesi halinde bu dokümanları ilgili İşveren veya işveren vekili ne iletilmesinden alt işveren ve yükleniciler sorumludur.

(4) Hizmet alımı yapılanlar, alt işverenler ve yükleniciler, İşveren veya işveren vekili ne asgari aşağıdaki hususları belgelendirmekle yükümlüdürler.

a) 18 yaşını doldurmamış ve sigortasız işçi çalıştırmadığını,

b) Çalışanların işe başlamadan önce işe giriş sağlık raporunu, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini, sigorta giriş bildirimlerini, sabıka kaydını, kimlik bilgileri ve görev tanımını,

c) İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamında iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin İSG-Katip üzerinden yaptığı sözleşmeleri,

ç) İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamında (6331 sayılı yasanın istisnaları hariç) çalıştığı ünitenin kendisine ait bölümünde risk değerlendirmesini ve acil durum planını,

d) Çalışanlarına gerekli eğitimleri (iş sağlığı ve güvenliği eğitimi, hijyen eğitimi, mesleki eğitim ve benzeri) verdiğini gösteren katılım belgesi veya sertifikanın bir suretini.

(5) Hizmet alımı yapılanlar, alt işverenler ve yükleniciler iş kazası ve meslek hastalığının bildiriminden sorumludur, çalışanların bir iş kazasına maruz kalması durumunda kolluk kuvvetlerine ve İşveren veya işveren vekili ne derhal, Sosyal Güvenlik Kurumuna 3 işgünü içinde bildirim yapmakla yükümlüdür. Meslek hastalıklarında ise, öğrendiği tarihten itibaren 3 işgünü içerisinde SGK’na ve İşveren veya işveren vekili ne bildirimde bulunur.

(6) Hizmet alımı yapılanlar ve alt işverenler, 6 aydan fazla süren işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde;

a) Kurul kurması gerekli olmayan alt işveren varsa işverenin kurduğu kurula bir temsilci görevlendirir.

b) Kurul kurması gerekli olmayan işveren varsa alt işverenin kurduğu kurula bir temsilci görevlendirir.

c) İşveren ve alt işveren her ikisinin de kurul kurma zorunluluğu yoksa işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısına bakılarak 50 ve üzerinde ise koordinasyon işverende olmak üzere ortak bir kurul oluşturulur.

(7) Hizmet alımı yapılanlar, alt işverenler ve yükleniciler çalışanlarına yapılan işin gereğine uygun kişisel koruyucu donanımı tam ve sağlam olarak temin eder ve kullanmalarını sağlar.

(8) Hizmet alımı yapılanlar, alt işverenler ve yükleniciler iş kapsamında temin edeceği ve kullanacağı her türlü ekipman ve malzemenin kusursuz ve sözleşmeye uygun olacağını, sözleşmede tarif edilmemiş olanların ise her yönüyle kullanım amacına ve mer’i mevzuata uygun olacağını taahhüt eder.

(9) Hizmet alımı yapılanlar, hizmet alımı yapan ünitenin işveren veya işveren vekili; alt işverenlerin veya yüklenicilerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yükümlüklerini yerine getirilip getirilmediğinin denetlenmesinden ve asgari tüm belgelerin temininden sorumludur.

(10) Hizmet alımı yapılanlar, alt işverenler ile yüklenicilerin iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymamasından doğacak her türlü idari, hukuki ve cezai sorumlulukları kendilerine ait olup Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü merkez ve taşra ünitelerine yansıyacak mali sonuçları ilgililere rücu edilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Denetleme, Cezai Hükümler, Yürürlük, Yürütme, Diğer Hükümler

Denetleme

MADDE 35 – (1) Bu Yönergenin uygulaması İşveren veya işveren vekili nin sorumluluğundadır.

Hüküm bulunmayan haller

MADDE 36 – (1) Çalışanların tabi oldukları mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla bu Yönergede hüküm bulunmayan hallerde 6331 sayılı Kanun, 4857 sayılı Kanun, 5510 sayılı Kanun, 14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 08/06/1984 tarihli ve 233 sayılı ile 29/01/1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler ve bu kanunlar ile KHK’lere bağlı olarak çıkarılmış ve yürürlükte olan ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.

Cezai hükümler

MADDE 37 – (1) Bu Yönerge hükümlerine uymayan çalışanlar hakkında mevzuatı gereğince disiplin takibatı yapılır.

Yürürlük

MADDE 38 – (1) Bu Yönerge Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 25/12/2017 tarih ve 2017/104 sayılı karar ile onaylanarak bu tarih itibariyle yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 39 – (1) Bu Yönerge hükümlerini Çay İşletmeleri Genel Müdürü yürütür.